Ernesto Valverde is de eerste trainer sinds Louis van Gaal in 2003 die ontslagen bij FC Barcelona. Dat seizoen nam Radomir Antic het stokje over, maar ook hij mocht niet blijven. Frank Rijkaard werd zijn opvolger en een decennium aan prijzen onder de Nederlandse coach en Pep Guardiola volgde. Maar wat misschien nog wel meer invloed had, was de manier van voetballen, onder met name de Catalaan. Daar wordt al seizoenlang naar gesmacht. 

Het tiki taka-spel werd een begrip, waarmee de jonge Guardiola razendsnel de eerste coach ooit werd met zes prijzen in één kalenderjaar – gevolgd na het seizoen waarin de triple direct werd gepakt. De 5-0 waarmee Real Madrid in 2010 werd weggespeeld of de 2-6 van een jaar eerder staan bij alle Culés nog in het geheugen gegriefd. Voetballen was het motto en het motto was voetballen.

Met veelal zelfopgeleide spelers in de as – van Carles Puyol, Sergio Busquets, Xavi, Andrés Iniesta tot aan uiteraard Lionel Messi – als ook daar omheen met Pedro en Victor Valdés kende het succes geen grenzen. Johan Cruijff noemde het kampioensteam onder leiding van Guardiola zelfs een verbeterde versie van het Dream Team, dat onder zijn leiding de wereld had veroverd. Superlatieven kwamen de kritici terecht tekort. Maar belangrijker nog dan welke trofee was de manier van voetballen: daarmee werd de wereld écht veroverd.

Verval

Na Guardiola's vertrek kwam de club FC Barcelona hevig in verval. Door het nemen van een shirtsponsor; een aaneenschakeling van incidenten binnen het bestuur; het halen van een met een schoen gooiende Arda Turan en bijtende Luis Suárez en B-artiesten als Aleix Vidal en Jérémy Mathieu; en ook het geen kans meer geven aan de jeugd. Daarmee verdween het typische FC Barcelona-voetbal, misschien wel omdat de lat uit Guardiola's tijdperk simpelweg te hoog lag om prijzen te pakken én goed voetbal te laten zien. Er moest gekozen worden voor een van beiden, het werd die eerste. 

Wat dat betreft duurt de zoektocht naar een nieuwe eigen identiteit als club, voetbal en als trainer eigenlijk al sinds het vertrek van Guardiola in 2012. De club selecteerde te laat door, kwam op alle fronten in verval en dat straalde bij eigenlijk alle coaches uit op de eindverantwoordelijke. In dit geval Ernesto Valverde, een makkelijk en ook terecht slachtoffer. Toch lag hij nog 'gewoon' op koers om na drie jaar net zo veel landstitels te pakken als Guardiola in vier seizoenen deed. De verloren bekerfinale was een blunder, anders had hij twee keer de dubbel gepakt.

En juist dat is al seizoenenlang het probleem. De resultaten zijn zeker gezien de afbrokkeling van de eerste selectie, clubidenteiteit en het herkenbare voetbal wat prijzen betreft meer dan uitstekend, niet gek met Lionel Messi in je ploeg. Maar de manier waarop gespeeld wordt als team, zorgt vrijwel elk seizoen voor groeiende onvrede. Het begon in 2013 met de eerste keer minder balbezit dan de tegenstander in vijf (!) jaar, nota bene tegen Rayo Vallecano (inmiddels twaalfde in de Segunda División) en is alleen maar doorgezet.

En de kritiek is terecht, maar het veldspel van de ploeg is niets anders dan een logisch gevolg van het gevoerde beleid van de clubleiding. Anderzijds zullen de aanhangers ook moeten beseffen dat het Guardiola-tijdperk geen eerlijk vergelijkingsmateriaal is. Dat was voetbal dat de komende jaren niet meer getoond kan worden in Camp Nou, maar een herkenbare manier van voetballen en een eerlijke kans voor de eigen jeugd, zal de identiteit terugbrengen en daarmee ook de tevredenheid bij de achterban. 

Xavi lijkt de gedroomde kandidaat om dit in gang te zetten: de voormalig middenvelder heeft een vergelijkbaar tijdspad gekozen als manager Guardiola, kent de manier van voetballen van de club en heeft het krediet van de achterban dat de charismaloze Valverde volledig ontbeert. Zijn oude ploeggenoten zouden hem dolgraag binnenhalen, waardoor het erop lijkt dat Ronald Koeman naast zijn droombaan grijpt. Maar een Catalaan aanstellen lijkt een van de meest verstandige beslissingen wat de club nu nog kan doen, al weet Xavi ook dat het qua prijzen niet veel beter kan dan de laatste seizoenen. Veel belangrijker dan welke trofee dan ook, is de manier van voetballen. Dat besef is met het ontslag van Valverde dan toch echt doorgedrongen.